In de winter blijven we binnen. Gebrek aan zonlicht zorgt voor een zwaar gevoel en dat gevoel zorgt soms voor een domper op ons innerlijke vuur, onze wilskracht en onze creativiteit. Ook moeilijkheden op onze weg en minder positieve gebeurtenissen kunnen ons naar beneden duwen en ons het gevoel geven dat we vast zitten en niet meer vooruitgaan. Eigenlijk kunnen we onszelf een beetje vergelijken met de zon. Het voorjaar is de periode waarin de zon langzaam maar zeker opnieuw haar opwachting maakt en de aarde terug warmte en licht krijgt om te groeien na een periode van duisternis en winterse zwaarmoedigheid.
In oeroude tijden werd de zon dikwijls gezien als vrouwelijk. In tegenstelling tot wat in de moderne hekserij nu gebruikelijk is, werd de godin gezien als de kracht van de zon en niet van de maan. Dat horen we trouwens ook in ons woord “zon”, dat afgeleid is van de naam van de Germaanse godin Sunna. In veel talen is het woord voor zon vrouwelijk en dat voor maan mannelijk, een afspiegeling van hoe de zon en de maan werden gezien en welke rol ze speelden in de mythologie. In de Germaanse mythologie is de zon vrouwelijk, de Romeinen hadden een mannelijke zon. Dat hoor je nog altijd in de Europese talen van vandaag. Eén van die mythologieën waarin het gaat om een zonnegodin is de Kalevala, de mythologie van de Finnen. Die hadden een orale traditie, maar een deel ervan werd vanaf de zeventiende eeuw neergeschreven. Het is echter pas vanaf 1835 dat de verhalen werden verzameld onder de titel Kalevala.
Het is de Finse folklorist Elias Lönrott (9 april 1802-19 maart 1884) die ze samenbracht om de Finnen een gevoel van nationale trots te geven. Hij reisde in de achttiende eeuw heel Finland door om – net zoals de gebroeders Grimm deden in Duitsland – traditionele liederen, gedichten, traditionele gebruiken en verhalen te verzamelen. Hij compileerde al dat materiaal in een reeks van vijftig gedichten, nu gekend als de Kalevala, waarin we de lotgevallen kunnen lezen van de Finse goden. De Kalevala is doorspekt van verhalen waarin de zon een weldoende kracht is die iedereen helpt die haar om hulp vraagt en die rijkdom en geluk meebrengt met haar licht. De Finse mythologie is uniek in die zin dat zowel de zon als de maan beschouwd worden als vrouwelijk en elkaar bovendien niet in de haren zaten, integendeel. De twee zussen Päivätär (zon) en Kuutar (maan) werken immers samen en weven de draden van het lot. Paîvâtar brengt haar dagen door terwijl ze bovenop een regenboog het zonlicht spint. Met haar magische zilveren riet spint ze de draden van het lot en samen met haar zuster Kuutar weeft ze die met een gouden spoel weeft ze daarvan een gouden stof. Zilver staat voor de zon en goud voor de maan, net andersom als wij gewend zijn. Beide zussen geven rijkdom aan de mensen die het volgens hen verdienen en zorgen voor een goede oogst. Ze zijn twee helften van eenzelfde geheel. De Kalevala vertelt hoe de godin Ilmatar per ongeluk een ei brak dat een vogel op haar been had gelegd terwijl ze in de oerzee dreef. De helft van de eierschaal werd de hemel, de ander helft de aarde. Het eigeel werd de zon en het eiwit de maan. Zon en maan kwamen dus allebei voort uit dezelfde bron. Volgens sommigen zijn ze zelfs twee aspecten van eenzelfde godin.
In de Kalevala draaien een heleboel verhalen om de twee zussen, hoe ze ontvoerd worden of hoe hun licht geblokkeerd wordt, hoe andere goden alles in het werk stellen om licht en warmte terug te brengen naar de aarde. Het gekendste verhaal is dat van Louhi die de zon en de maan “stal” en opsloot in een berg van ijs. Louhi is een interessante guur. Ze is de sneeuwkoningin van het opperste noorden, die van vorm kan veranderen en zich voordoet als een oude heks. Men denkt dat er een verband kan zijn tussen Louhi en Laufey, de moeder van Loki (interessant is dat in de Edda Loki wordt voorgesteld met het matroniem “LokiLaufeyharson”, de zoon van Laufey, en niet als de zoon van Fárbauti, de koning van de ijsreuzen van Jotunheim in de Edda). Het verhaal doet ook denken aan het verhaal van de WelsheBride die door de oude Cailleach wordt opgesloten in een grot zodat het winter wordt.
Het zijn echter niet de goden die de meisjes uiteindelijk bevrijden maar Louhi zelf die hen vrijlaat, wat rechtstreeks verwijst naar de cyclus van de seizoenen. Louhi is de verpersoonlijking van de winter en zij beslist zelf wanneer het weer tijd is voor de lente. Ze doet mij soms zelfs denken aan Vrouw Holle, die de sneeuw uitschudt over de wereld maar evengoed zomerse appelbomen vol rijpe appels in haar onderwereldse domein heeft staan.
Louhi had ook een magisch artefact, de sampo, een molen tegelijkertijd bloem maalde, zout maakte en geld produceerde en die dus rijkdom en geluk bracht aan diegene die hem bezat. Het draaien van de molen symboliseert natuurlijk het wisselen van de seizoenen over het jaar en dat suggereert dat Louhi de cyclus van overvloed en onvruchtbaarheid van de wereld controleert, en dus ook wanneer de zon terug mag keren en het opnieuw lente en zomer kan worden. De goden probeerden op alle mogelijke manieren de molen van Louhi te stelen, net zoals ze de zon probeerden terug te stelen van de sneeuwkoningin, zonder resultaat. We leren hieruit dat zelfs de goden geen vat hebben op de natuur en het wisselen van de seizoenen.
Arcadia Coven Antwerpen
Arcadia Coven viert in 2020 hun 20ste verjaardag.
Hou de Facebook pagina (www.facebook.com/arcadiacoven.be/) in de gaten om op de hoogte te blijven van de activiteiten die naar aanleiding van dit feestjaar worden georganiseerd!
